Kreatin Kinaz (CK) Nedir? Kreatin Kinaz (CK) Neden Yükselir?

Farklı doku ve hücrelerde üretilen bir tür enzim olan kreatin kinaz, vücut enerjisini sağlamakla görevlidir. Kan testi ile yapılan ölçümlerde kreatin kinaz yüksekliği belirlenmesi halinde kaslarda olası bir sorunun varlığından söz edilebilir. Normal CK değeri; litrede 10-120 mikrogramdır. Test teknikleri ve kişisel özelliklere göre sağlıklı aralık değişkenlik gösterebilir. Yüksek enerjiye sahip fosfatların ilgili bölgelere taşınmasını sağlayan kreatin kinaz enzimi, kalp kası ve sinir dokusunun ana kaynağı olarak gösterilebilir.

Kreatin Kinaz (CK) Nedir?

Kalp ve iskelet kasının yanı sıra beyin dokusunda da bulunan bir çeşit enzim açıklaması kreatin kinaz (CK) nedir sorusuna cevap olarak verilebilir. Kalp ve iskelet kasında yüksek miktarda, beyin dokusunda ise düşük miktarda bulunan enzim, tıp dilinde kısaca CK olarak tanımlanır. Myokard ve iskelet kasında oluşan bir hasarın tespiti için kreatin kinaz testi ölçümlerine bakarak değerlendirme yapılabilir. Üç farklı izoenzimden oluşan dokunun;

CKMM ölçümü iskelet kasında

CKMB ölçümü iskelet ve kalp kasında ve

CKBB ölçümü beyin dokusunda hasar olup olmadığını gösterir.

Kreatin kinaz yüksekliği kas hasarının göstergesidir. Bu değerin aniden yükselmesi halinde yakın zamanda oluşan bir kas hasarından bahsedilirken, düzenli aralıklarla tekrar edilen testteki değerin yüksek çıkması halinde süregelen bir kas sorunun varlığından şüphelenilir. Bu durum kalp sorunlarına işaret eder. Normal zamanda kanda düşük seviyelerde bulunan CK değeri, kas hasarı meydana geldiği zaman hasar alan hücreden salgılanmaya başlar ve kana karışır. Kalp kası hasarından 6 saat sonra kanda yükselmeye başlayan değer ilk 24 saat içinde tavan seviyeye ulaşır.

CK Değeri Hangi Sağlık Sorunun Tespitinde Kullanılır?

Kreatin kinaz ölçümü günü her saatinde yapılabilen basit bir kan testidir. Doğru sonucun elde edilebilmesi için hastanın aç olmasına gerek yoktur. Kas içine yapılacak herhangi bir enjeksiyon değerin artmasına neden olabileceği için uygulama öncesinde bu konuya dikkat edilmesi son derece önemlidir. Myokard infarktüsü tanısında kullanılabilen CK değeri aynı zamanda inflamatuar iskelet kası hastalıkları için de önemli bir değer olarak kabul edilir. Bu ölçümlere bakarak klinik semptomlar ortaya çıkmadan da hastalığın erken teşhisi konabilir. Reye's sendromu olarak da bilinen santral sinir sistemi hastalıkların da da CK değerinin yükselmesi görülebilir. Myokard infarktüsü tanısında 0'e yakın doğru tespitler yapan test, bu tür şüphelerde güvenli bir şekilde kullanılabilir.

Kreatin Kinaz Neden Yükselir?

Kreatin kinaz neden yükselir sorusuna verilecek en önemli cevaplar arasında Rabdomiyoliz adı verilen kas proteininin idrara sızması hastalığı sayılabilir. Kasına darbe alanlarda, ileri derecede yanığa maruz kalanlarda, ağır fiziksel aktivite yapanlarda, genetik kas hastalıklarında, çocuk istismarında, uzun süreli komada, kokain zehirlenmesinde ve bazı tür yılanların ısırması sonucunda rabdomiyolize bağlı olarak kreatin kinaz yüksekliği görülebilir. Bu durumda standart değerlerin 100 katına kadar yükselme söz konusu olabilir.

Göğüs ağrısına eşlik eden CK değeri yüksekliği kısa bir süre önce hastanın kalp krizi geçirdiğinin göstergesidir. Kas kütlesi fazla olan kişilerde tespit edilen değerin sağlıklı aralıktan daha yüksek olması son derece normaldir. Bu nedenle CK değeri erkeklerde kadınlara oranla daha yüksektir. Kreatin kinaz neden yükselir sorusuna cevap olan ancak nadir görülen diğer sağlık sorunları arasında;

Genetik bir kas-sinir sorunu olan Kennedy hastalığı,

Beyin hasarları,

Alkol koması,

İnme geçirilmesi ve

Elektrik şokları sayılabilir.

CK Yüksekliğinde Nasıl Bir Tedavi Planı Uygulanır?

Temel olarak beslenmenin dikkatle değerlendirilmesi gerekir. Kolesterol düşürecek gıdaların tercih edilmesi olası kalp sorunları için de en doğru tedbir olacaktır. Düzenli olarak; ceviz, badem, enginar, brokoli, havuç, erik ve yulaflı gıdalar tüketilmesi tavsiye edilir. Kalp dostu olduğu bilinen sarımsak, gingko bloba destekleri, magnezyum, A ve C vitamini açısından zengin bir diyet, protein alımı ve alkolden uzak bir yaşam CK değeri yüksek çıkan hastaların dikkat etmesi gereken beslenme alışkanlıkları olarak gösterilebilir.

Egzersizlerin düzenlenmesinin önemi; yoğun ve ağır egzersiz programı CK değerinin artmasına neden olur. Egzersiz öncesinde ısınmak ve testten önceki 5 gün boyunca yoğun bir programdan uzak kalmak test sonucunun en doğru değere yakın çıkmasını sağlar. Düzenli spor yapan kişilerin en az bir hafta boyunca bu tempodan uzaklaşması ve egzersizler önce ısınmak için kendine yeterli zamanı ayırması yükselen değerlerin kısa süre içinde normal seviyelere inmesine yardımcı olacaktır. CK yüksekliğine neden olan ilaç kullanan kişilerin bu konuyu hekimleri ile konuşmaları gerekir.

Kreatin kinaz nedir yüksekliği halinde neler yapılmalıdır kadar önemli olan bir diğer soru da CK düşüklüğünün neden yaşandığıdır. Bu değerin düşük olması yükseklik kadar kesin bir sonuç için yeterli olmasa da ileri derecede hareketsiz bir yaşam ve kas zayıflığının en temel işaretidir. Hamilelerde, eklem iltihabı sorunu yaşayanlarda, sık bayılanlarda, alkolden kaynaklı karaciğer hastalığı olanlarda CK değerlerinin düşük olmasına rastlanır. Çoklu organ yetmezliği yaşayanlarda, meme kanserine yakalanmış kişilerde ve bazı romatizmal hastalıklarda kreatin kinazın düştüğü gözlemlenebilir.

Kaynak: Cemre

Kreatin Kinaz (CK) Nedir? Kreatin Kinaz (CK) Neden Yükselir? Hakkında S.S.S.