Kan tahlilinde yazan RBC nedir? RBC aralığı kaç olmalı?

RBC ne demek? Kanda bulunan kırmızı kan hücreleri yani eritrositler vücudumuzdaki oksijen veya karbondioksit taşınması ile görevli hücrelerdir. Bu hücrelere ise RBC denir. Eritrositlerin yapısında hemoglobin ve demir bulunur. Önceden hazırlık yapılması gerekmeyen RBC testi, koldan alınan 1 tüp kan örneği ile yapılır. RBC değerleri sadece RBC kan testi ile incelenmez. RBC idrar testi ve RBC gaita testi ile de değerlendirilebilir. İdrarda RBC görülmesi, idrara kan karıştığı anlamına gelir. İdrara kan karışması durumuna tıpta hematüri denir. RBC referans değerlerinde laboratuvar cihazlarından kaynaklı olarak ufak farklılıklar görülebileceği unutulmamalıdır. Ayrıca idrarda RBC, sadece mikroskopla bakılarak analiz edilecek kadar az olabilir. Çeşitli sebepler ile yapılan kan tahlilinde görülen RBC değeri olması gereken referans aralıklarında olması insan sağlığı için çok önemlidir. Peki RBC değeri kaç olursa tehlikeli? Yüksek çıkan RBC değeri nasıl düşürülür?

İlginizi çekebilir: Kan tahlilinde yazan MCH nedir? MCH aralığı kaç olmalı?

RBC nedir? 

Vücudumuzdaki kanın %60'lık kısmı kan plazmasından oluşur. Kan plazması; protein çeşitleri, tuzlar, vitaminlerden oluşan beyaz sarı renkli bir sıvı olarak ifade edilebilir. Kanın geri kalan %40'lık kısmını ise kan hücreleri oluşturur. Kan hücreleri ise eritrositler, lökositler ve trombositlerden oluşur. Lökositler akyuvarlar adı ile bilinen beyaz kan hücrelerini, trombositler ise kanın pıhtılaşması için önemli rol oynayan kan pulcukları anlamına gelir. Kırmızı kan hücreleri veya alyuvarlar ismi ile bilinen eritrositler kanda en fazla bulunan hücrelerdendir. Hatta eritrositler tüm kan hücrelerinin yaklaşık %99’luk kesimini oluştururken, lökositler ve trombositler yaklaşık %1’lik kesimini oluşturur. Peki RBC ne demek? Kanda bulunan kırmızı kan hücreleri yani eritrositler vücudumuzdaki oksijen veya karbondioksit taşınması ile görevli hücrelerdir. Bu hücrelere ise RBC denir. Eritrositlerin yapısında hemoglobin ve demir bulunur. Hemoglobin, RBC’nin öz ağırlığının yaklaşık %90’lık kısmını oluşturur ve bu durum kendine özgü şeklini almasına yardımcı olur. Kana kırmızı rengini veren ise eritrositin içeriğindeki demirdir. Eritrositler, endokrin bezlerinden salgılanan eritropoietin hormonunun kemik iliğini uyarmasıyla üretilmeye başlar. Kemik iliği tarafından her saniyede milyonlarca RBC üretilir. Alyuvar hücresi üretildikten sonra bir haftalık süreçte olgunlaşır ve kanda aktif halde rol alır. Kırmızı alyuvar hücresinin ömrü yaklaşık olarak 130 gündür ve tüm yaşam döngüsünü bitiren eritrosit hücresi dalakta parçalanarak demir minerali ortaya çıkar. Dokular ile akciğer arasındaki oksijen-karbondioksit döngüsünü sağlayan RBC hücreleri kişi nefes aldığında vücuda giren oksijeni akciğerlere yönelerek bağlar ve ardından doku ve organlara iletim mekanizmasındaki görevlerini tamamlarlar. Bir hastalık şikayeti ile doktora gittiğinizde yaptırdıkları rutin test kan sayımıdır. RBC bu testlerde bakılan parametrelerden biridir. Ancak bu değerler sadece RBC kan testi ile incelenmeyebilir. RBC idrar testi ve RBC gaita testi ile de değerlendirilebilir. İdrarda RBC görülmesi, idrara kan karıştığı anlamına gelir. İdrara kan karışması durumuna tıpta hematüri denir. İdrarda kan görme, genellikle yaşamı tehdit etmeyen, nadiren ciddi hastalıkların sonucu olarak teşhis edilen bir durumdur. Ancak dışkıda kan görülmesi bu kadar normal bir durum değildir. Eğer gaitada eritrosit görülürse, parazit ya da bakteriden kaynaklanan bir enfeksiyon ya da bağırsak ve mide rahatsızlıklarından kaynaklanan bir kanamanın varlığı söz konusu olabilir. RBC açılımı nedir? 'Red Blood Cell' kelimesinin baş harflerinden oluşur. RBC anlamı ise RBC açılımı olan kırmızı kan hücresinin tam karşılığıdır. Önceden hazırlık yapılması gerekmeyen RBC testi, koldan alınan 1 tüp kan örneği ile yapılır. 

RBC değeri kaç olmalı?

Kandaki kırmızı kan hücre sayısının belirlenmesi için yapılan test, pek çok farklı durum için de yapılabilir. Vücut sağlığı hakkında önemli ipuçları veren RBC değeri, her yaş grubunda farklı düzeyde bulunur. Örneğin gebelikte RBC değerinde değişiklik gösterebilir. Pek çok hastalığa bağlı olarak dalgalanmalar yaşanabilir. Düşüp yükselebilen RBC değerinin referans aralığı aşağıdaki şekildedir.

• Kadınlarda RBC değeri: 1 mikro litre başına 4,2 ila 5,4 milyon adet RBC,
• Erkeklerde RBC değeri: 1 mikro litre başına 4,7 ila 6,1 milyon RBC,
• Yenidoğanlarda RBC değeri: 1 mikro litre başına 4,8 ila 7,2 milyon RBC,
• 1 haftalık bebeklerde RBC değeri: 4-6,60 milyon/mm3
• 2-4 haftalık bebeklerde RBC değeri: 3,90-6,20 milyon/mm3
• 2-3 aylık bebeklerde RBC değeri: 3-5,40 milyon/mm3
• 3-6 aylık bebeklerde RBC değeri: 3,10-5,30 milyon/mm3 
• Çocuklarda RBC değeri: 1 mikro litre başına 4,6 ila 4,8 milyon RBC,
• Hamilelikte RBC değeri: Hamileliğin ilk trimesterinde; 1 mikro litre başına 3,42 ila 4,55 milyon, 2. trimesterda; 2,81 ila 4,49 milyon, 3. trimesterda ise; 2,72 ila 4,43 milyon normal RBC değerleri olarak kabul edilir

Ancak RBC referans değerlerinde laboratuvar cihazlarından kaynaklı olarak ufak farklılıklar görülebileceği unutulmamalıdır. Ayrıca idrarda RBC, sadece mikroskopla bakılarak analiz edilecek kadar az olabilir. İdrarda gözle görülür bir kanama oluştuğunda vakit geçirmeden derhal bir uzmanla görüşülmelidir. Normal bir kişinin idrarında 0-3 arası eritrosit olması normal kabul edilirken bunun üzerinde görülürse, sebebinin araştırılmasında fayda vardır. 

RBC yüksekliği nedir?

Çeşitli sebepler ile yapılan kan tahlilinde görülen RBC değeri olması gereken referans aralıklarında olması insan sağlığı için çok önemlidir. Daha önce alyuvar hücrelerinin oksijen ve karbondioksit döngünü gerçekleştirdiğini söylemiştik. Bu döngü için eğer alyuvar üretimi yetersiz kalırsa doku ve organlara yeterli oksijen iletilmez ve kemik iliği telafi amaçlı daha fazla eritrosit üretir. Bunun sonucunda ise kişide RBC artışı sonucunda RBC yüksekliği meydana gelir. Kanda oluşan RBC değerinin artması durumu kanın daha çok pıhtılaşmasına sebep olur. Bu yüzden uzmanlar aspirin gibi pıhtı önleyici ilaçlar reçete ederler. RBC yüksekliği tedavi açısından çeşitlilik sağlar. Öncelikle RBC yüksekliği nedenleri araştırılır ve teşhis edilip tanı konulduktan sonra uygun tedaviye başlanır. Örneğin; kanda veya idrarda RBC yüksekliği fark edildiyse idrar yolu enfeksiyonuna işaret ediyor olabilir. İdrar yolu enfeksiyonu tedavisi başlatılır, uygun antibiyotikler ile değerler normale döner. 

RBC yüksekliği nedenleri nelerdir? 

Kemik iliği vücutta meydana gelen bazı durumlardan dolayı eritrosit artışına yönelebilir. Buna RBC fazlalığı da denebilir. RBC değerinin normalin üstünde çıkmasındaki en büyük nedenlerden biri; elbette sigara kullanmaktır. Aynı zamanda vücudun susuz kalması da kandaki eritrosit artışının en önemli nedenlerinden biridir. Yüksek rakımda yaşayan kişilerin düşük oksijen koşullarına uyum sağlamaya bağlı kemik iliğinden hücre üretiminde artış olması da çok sık görülen vakalardan biridir. Kusma, ishal, terleme, çeşitli idrar söktürücü ilaçların kullanımı gibi yollarla vücudun yoğun sıvı kaybetmesine bağlı olarak gelişen kanın derişik hale gelmesi durumunda da RBC yüksekliği görülebilir. Bu duruma göreceli eritrosit sayısının fazla olması yani hemokonsantrasyon denir. Aşağıda RBC yüksekliğine neden olan hastalıklar yer alıyor.

• Doğuştan gelen veya sonradan edinilen kalp hastalıkları
• KOAH, pulmoner fibrozis gibi akciğer hastalıkları
• Böbrek hastalıkları
• Kemik iliği hastalıkları ve kanserleri
• Çeşitli bağırsak sorunları
• Uyku apnesi (Hava yollarındaki fonksiyon kaybı sebebiyle oluşan oksijen düzeyi düşüklüğü ve uykunun kesilmesi atakları ile karakterize olma durumu, uyku sırasında birkaç saniyelik boğulma)
• Hemoglobinopati (Hemoglobinlerin globin zincirlerinden birinin değişime uğraması ve işlevlerinin bozulması durumu)
• Karbonmonoksit zehirlenmesi
• Kortizon veya eritrosit üretimini başlatan hormon türevi ilaçların kullanılması
• Dehidrasyon (Organda veya organlarda yıkım veya bozulma)

Bazı durumlarda idrarda eritrosit pozitif çıkabilir ve bu durumda idrarda lökosit ve eritrosit birlikte değerlendirilir. İdrarda yüksek çıkan RBC değeri genellikle bağırsak hastalıklarında kullanılan ilaçlar, kum dökmek ve cıva zehirlenmesi sonucunda oluşur. 

RBC yüksekliği belirtileri nelerdir?

Kanda RBC değeri yükseldiğinde vücutta bazı anormallikler ile fark edilebilir. Ancak bu belirtiler kişiye ve kişinin sağlık durumuna göre şiddetinde, sıklığında değişiklik gösterebilir. RBC yüksekliğinin yaygın belirtileri aşağıdaki şekildedir. Genellikle eklem ağrıları, uyku bozuklukları, yüksek tansiyon gibi şikayetler ile uzmanlara başvuruluyor. 

• Baş ağrısı
• Baş dönmesi
• Kas ağrısı
• Karın ağrısı
• Göğüs ağrıları
• Sık idrara çıkma
• İdrar yaparken yanma ve ağrı
• İdrar renginde kırmızılık
• Kaşıntı
• Bulantı ve kusma
• Kulak çınlaması
• Avuç içi hassasiyeti
• Bulanık görme

RBC yüksekliğine ne iyi gelir?

Kan aldırmak eritrosit yüksekliğinin düşürülmesi için başvurulan ilk yöntemlerden biridir. Ancak bu kısımda önemli olan bazı hususlar var. Hastanın yaşı, cinsiyeti ve sağlık durumu göz önüne alınarak tedavi yöntemi belirlenmelidir. Kandaki RBC değerlerini düşürmek için kan aldırma süresi ise kişiden kişiye değişebilir. RBC yüksekliğinin sebep olduğu hastalıkların sayısı bir hayli fazla olduğu için önce RBC yüksekliğine neden olabilecek hastalıkların teşhis edilip tedavisi belirlenmelidir. RBC yüksekliği tedavi edilmezse ve aynı zamanda kişide enfeksiyon hastalıkları da mevcutsa, bu enfeksiyon daha fazla yayılım göstererek bağışıklık sistemini büyük ölçüde etkiler. Eritrosit yüksekliği kanser gibi hastalıklara işaret ettiği için tedavi altına alınması gereken bir durumdur. RBC yüksekliğine iyi gelen bazı yöntemleri uygulayarak tedavi sürecinize destek olabilirsiniz. 

• Günde 8-10 bardak su içmeli,
• Demir yönünden yüksek besinler tüketilmeli (kuru kayısı, kuru üzüm, kuru dut, ıspanak, yumurta)
• Doktorunuzun önermediği hiçbir demir takviyesi kullanmamalı,  
• Şikayete uygun ve tedaviyi destekleyecek bir beslenme programı düzenlenmelidir. 

RBC düşüklüğü nedir?

Kan plazmasının içerisinde yeterli miktarda RBC ve hemoglobin bulunmaması durumuna RBC düşüklüğü veya RBC eksikliği denir. Bu düşüklük zihinlerde doğrudan anemi yani kansızlığı canlandırsa da RBC düşüklüğü pek çok rahatsızlıktan dolayı gün yüzüne çıkabilir. Genellikle hastalıklara bağlı olarak gelişen RBC düşüklüğü, kemik iliğinin eritrosit üretim yeteneğinin zedelenmesi veya üretilen eritrosit kaybına sebep olan durumların varlığından kaynaklı olarak da ortaya çıkabilir. Eritrosit sayısındaki düşüklük, hücre üretiminde azalmaya veya çeşitli yollarla eritrosit kaybına işaret eder. Bu doğrultuda kandaki RBC değeri normalden düşük olması durumunda altta yatan nedenin belirlenmesi için farklı ileri tetkiklerden yararlanılması gerekir. Çünkü bu noktada RBC değerleri tek başına yeterli olmaz. Eritrosit sayısında azlık yani RBC eksikliği kişide kansızlık (anemi) oluşturarak oksijenin vücut dokularına taşınmasını olumsuz etkileyebilir. Ayrıca vücutta doku ve organların ihtiyaçlarını karşılayabilecek kadar alyuvar yani eritrosit üretilememesi, meydana gelen bir kanama sebebiyle vücudun kan kaybetmesi eritrosit düşüklüğü nedenleri arasında sayılabilir. Bu duruma, adet kanamaları fazla olan ve uzun süren kişiler örnek verilebilir. 

RBC düşüklüğü neden olur?

Halk arasında kansızlık olarak bilinen anemi şeklinde tanımlanan RBC düşüklüğü, kan içeriğinde yeterince kırmızı kan hücresi bulunmadığını veya üretilmediğini işaret eder. RBC düşüklüğü birçok sebepten dolayı oluşabilir. Çoğunlukla hastalıklara bağlı olarak oluşan RBC düşüklüğü, vücudun RBC üretme kabiliyeti etkilendiğinde ya da anormal şekilde RBC yıkımı veya kaybı arttığında da oluşabilir. RBC düşüklüğü varlığında kişide çeşitli şikayetler oluşmaya başlar. RBC düşüklüğü nedenleri ve bu düşüklüğe yol açan etkenlerin bir kısmı aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Yetersiz beslenme,
• Gebelik,
• Demir, bakır, folik asit, B6 ve / veya B12 eksikliği gibi vitamin eksiklikleri
• İç ya da dış kanama,
• Anemi türleri,
• Tiroit bozuklukları,
• Kemik iliği yetmezliği,
• Epilepsi,
• Lösemi,
• Bazı ilaçların yan etkisi,
• Bazı böbrek hastalıkları,
• Multipl miyelom,
• Kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar,

RBC düşüklüğü belirtileri nelerdir?

RBC düşüklüğünde oluşan semptomlar, alyuvar düşüklüğüne yol açan hastalığa göre farklı şekillerde de olabilir. RBC düşüklüğü kanda yeterli hemoglobin bulunmadığı anlamına gelmektedir. Birçok belirti de RBC değerlerinin düştüğünü gösterir. Genellikle halsizlik, uyku bozuklukları, baş dönmesi gibi şikayetler ile uzmanlara başvuruluyor. RBC düşüklüğü yaygın belirtileri aşağıdaki şekildedir. 

• Devamlı hissedilen yorgunluk
• Nefes darlığı
• Hızlı kalp atışı
• Huzursuzluk
• Dalgınlık
• Sinirlilik
• Bacaklarda sıklaşan kramp
• Vücudun çeşitli yerlerinde morluklar
• Göğüs ağrısı

RBC düşüklüğüne ne iyi gelir?

Hastalıkların neden olduğu RBC düşüklüğünde öncelikle nedenin teşhis ve tedavi edilmesi gerekir. Daha sonrasında RBC düşüklüğü çoğu zaman yalnızca ilaç tedavisi uygulanarak belli aralıklarla tedaviye yanıt alınması beklenir. RBC hemoglobin düşüklüğü hayat standartlarını zorlayan ve ciddi hastalıklara sebep olabilen bir durumdur. Özellikle anemiye neden olur ve hayat kalitesi büyük oranda düşer. Ayrıca hastalıkların komplikasyonu sonucu ortaya çıkan RBC düşüklüğü ise dışarıdan farklı yollarla desteklenerek artırılmaya çalışılır. 

• Tahlil sonuçlarında eritrosit düşüklüğüne rastlanırsa vitamin eksikliğinden şüphelenilir. Değerlerin yükselmesi için uzmanlarca B12 ve B6 takviyesi verilir. Ayrıca B12 vitaminince zengin gıdaların yanı sıra demir açısından da zengin olan balık ve folik asit eksikliğinin giderilmesi yönünden de takviye edici gıdalar ile beslenme programı hazırlanır. RBC değeri yükseltmek için tüketilebilecek başlıca gıdalar; süt, yoğurt ve yumurtadır. Bunun haricinde sakatat, balık ve peynir eksik vitaminlerin karşılanması için tüketilmelidir. 
• Eritrosit düşüklüğüne kan kayıpları ve anemi gibi sebeplerden dolayı meydana geldiyse; oksijen kapasitesinin artması için eritrosit süspansiyon kullanılır. Bu tedavi yöntemi genellikle kan kayıplarının yaşandığı durumlarda kullanılır. RBC düşüklüğüne bazı ilaçların yan etkisi neden olduysa; doktor kontrolünde ilaç değişimi yapılarak tekrar değerler kontrol edilir. Tedavi süreci yenide yapılandırılır. 
• Kandaki oksijen ve karbonhidrat taşıyan kan hücreleri, görevlerini yerine getiremediği için sürekli nefes darlığı yaşanır. Bunun gittikçe arttığı ve artık daha az nefes almaya başlandığı durumlarda, göğüs sıkışması sorunları ortaya çıkar. Bu şikayetleri önlemek veya hafifletmek için hafif tempoda açık hava yürüyüşleri ve egzersizleri ihmal edilmemelidir. Ayrıca bol su tüketimine de özen gösterilmelidir. 

Kaynak: Cemre

Kan tahlilinde yazan RBC nedir? RBC aralığı kaç olmalı? Hakkında S.S.S.