Gut Hastalığı Nedir?

Gut hastalığı, kralların hastalığı ya da zengin hastalığı olarak da bilinir. Geçmişte padişahların ölümüne yol açmış şiddetli bir romatizma hastalığıdır. Gut hastalığı damla hastalığı olarak da bilinir. Romatizmal hastalıklar kategorisinde yer alsa da metabolik bir hastalık olarak da değerlendirilir. Gut hastalığı nedir? Gut eklemlerde ağrı, şişlik, hassasiyet ve sıcaklığa sebep olan bir iltihap şeklidir. Eklemler de şişlik, kızarıklık, hassasiyet ve şiddetli ağrılar şekilde meydana gelir. Genellikle ayak başparmağının eklem ağrısı ile kendini belli eder. Gut hastalığında en çok etkilenen yerler ayak, ayak bileği ve diz şeklindedir.

Gut hastalığı nasıl oluşur? Gut hastalığından ataklar aniden olur.  Gut hastalığı kişiyi, genellikle gecenin ortasında ayak başparmağında hissettiği bir yandığı hissiyle uyandırabilir. Etkilenen bölgeler diğer bölgelere göre daha sıcak, şiş ve hassastır. İlk ataklarda bir ekleme etkileyen gut hastalığı daha sonra yayılım gösterir ve birden dağılabilir.

Gut hastalığının özellikle etkilediği yer ayak başparmağıdır. Gut hastalığı bacaktaki diz, ayak bileği ve ayağı daha az etkiler. Ayrıcı koldaki el, bilek ve dirseği daha az etkiler. Gut hastalığının nadiren de olsa omurgayı etkilediği görülür.

Hastalığın ilk başlarında gut atakları yılda bir veya birkaç kez görülür. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde daha sık ataklara rastlanabilir. Gut hastalığı farklı eklemlerde görülebildiği gibi sürekli aynı eklemde de görülebilir. Gut ataklarının sıklaşmasıyla birlikte görülen semptomlar daha ciddi bir etkiye neden olabilir.

Gut hastalığı erkeklerde daha yaygın görülen bir hastalıktır. Hastanın iş ve sosyal hayatının olumsuz yönde etkileyebilir. Gut ürik asit birikimi ile birikimi ile farklı durumları anlatmak için kullanılır. Bu birikimin genelde kişinin ayaklarında ortaya çıkar. Gut hastalığının belirtileri zaman içinde geçebilir. Fakat belirtilerin kontrol altına alınabilmesi için çeşitli yöntemler mevcuttur.

Gut hastalığı hakkında daha geniş bir açıklama yapmak gerekir. Normal şartlar altında vücuttaki atık maddeler özellikle protein yapısındaki atık ürünler ürik aside çevrilerek vücuttan atılmaya çalışılır. Ürik asidin atımında yaşanılan problemler ya da bu maddelerin çok fazla üretilmesi sonucunda kanda ve vücutta birikimler olur. Kan dolaşımındaki ürik asit miktarının normalin üzerine çıkması hiperürisemi olarak adlandırılır. Bu durum zaman geçtikçe gut hastalığına dönüşerek oldukça ağrılı eklem iltihaplarına neden olabilir. Hiperürisemi diğer bir etkisi de idrarın ve kanın oldukça asidik bir hal almasına neden olur.

Bazı et çeşitleri, bira gibi alkollü içecekler, sardunya ve kurutulmuş baklagiller ürik asit seviyesi yüksek gıdalardır. Diyet dışında genetik faktörler, aşırı kilolu olmak veya obezite ve stres gibi etkenler de kanda ürik asit düzeyinin yükselmesine neden olabilir.

Kanda aşırı bir şekilde bulunan ürik asit, doku arasından sızarak eklem içinde ve çevresindeki yapılarda birikir. Eklemlerde biriken bu asit iltihaplanmaya neden olabilir. Eklemde sıvı artışına, hareketler de kısıtlanma ve dayanılmaz ağrılara neden olur. Bazı durumlarda ürik asit böbreklerde de birikebilir. Bu durumunun sonucunda böbrekte taş oluşumu ile sonuçlanabilir, dikkatli olunması gerekir.

İçindekiler

• GUT HASTALIĞI EVRELERİ NEDİR?
• GUT HASTALIĞININ BELİRTİLERİ NEDİR?
• GUT HASTALIĞI NEDEN OLUR?
• GUT HASTALIĞI TANISI
• GUT HASTALIĞI TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?

GUT HASTALIĞI EVRELERİ NEDİR?

Gut hastalığının 4 evresi bulunur. Bunlar akut atak, interkritik dönem, kronik gut ve tofüslü guttur.

Akut Atak: Hastalık eklemden aniden başlar. 5-10 gün süren bir evresi vardır. Eklemlerde kısa süreli şişmeler ve ağrılar gözlenir.

İnterkritik Dönem: Hastanın şikâyetlerinin tamamen geçtiği bir dönemdir. Ancak şikâyetler ne kadar geçmiş olsa da tekrar şiddetli ataklar meydana gelir.

Kronik Gut: Hastalık sırasında ataklar arası zaman giderek kısalır. Tedavi olunamaması durumunda bir veya birden fazla kalıcı şişlik, ağrı ve hareket kısıtlanması yaşanabilir.

Tofüslü Gut: Hastalığın ilerleyen dönemlerinde ürik asit eklemlerde ve çevresinde aşırı şekilde birikir. Tofüs denilen şişlikler meydana gelir. Bu tofüsler özellikle ayak başparmağında, tarak kemiğinde, parmakların üstünde ve dirseklerin yanında ortaya çıkar.

GUT HASTALIĞININ BELİRTİLERİ NEDİR?

Bu hastalık sırasında vücutta asit iyonlarının birikmesi sonucu eklemlerde şişlik ve şiddetli ağrı olur. Ağrının şiddeti fazla olduğu için hasta uykusundan uyanabilir. Gut hastalığı sırasında böbreklerde ürik asit birikimi olabilir. Bunun soncunda idrar kan, taş gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Bunun sonucunda ise karın ve bel ağrıları yaşanabilir. Ağrılar zaman içerisinde kronik bir hale gelir ve eklemlerde biriken ürik asit eklemleri sürekli şişmesine yol açar. Bu şişmeler deformasyonlara yol açabilir.

Gut, genel tabiri ile bir eklem iltihaplanması olarak kabul edilir. Etkilenen eklem çevresinde yanma, sertlik ve şişme gibi çeşitli belirtiler meydana gelebilir. Gut hastalığının belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Hatta nadir de olsa bazı kişilerde asemptomatik olup belirti vermeyebilir. Bu kişilerde kanda ürik asit seviyesi yükselir ancak gut hastasının her hangi bir şikâyeti olmayabilir.

Bu hastalık sırasında oluşan ataklar akut gut semptomları olarak belirlenir. Ağrı, kızarıklık ve şişlik gut atağının en temel belirtileridir. Özellikle geceleri ortaya çıkan bu ataklar hastalara uykusuz geceler yaşatabilir. Etkilenen bölgeye küçük de olsa yapılan temaslar dayanılmaz ağrılara neden olabilir. Etkilenen eklemin hareketleri kısıtlı hale gelir.

Akut gut hastalığında ortaya çıkan şikâyetler 10 gün boyunca devam edebilmektedir. Hiç şikâyeti olmayan hastalarda mevcuttur. Tekrarlayan akut gut hastalığında eklemlerde kalıcı hasar olabilir. Eklem ağrısının yanında inflamasyon, kızarıklık, ödem ve hareket edememe problemi ile de karşılaşılabilir.  Hastalıktan etkilenen bölgede soyulma ve kaşıntı gibi belirtiler gözükebilir.

Bu hastalığın atakları normalden daha sık oluşabilir bu durum kronik gut hastalığı olarak da adlandırılır. Kronik gut atakları uygun tedavi almadığı zaman ciddi sağlık problemlerine neden olabileceği için dikkatli olunması gerekir. Kronik gut hastalarında ağrı sürekli bir hal kazanmış olabilir. Bunun sonucunda kişinin uyku kalitesi oldukça olumsuz yönde etkilenir. Uykusuzluk sonucu halsizlik, stres artışı ve duygu durum değişikliği gibi sorunlar oluşabilir. Uyku kalitesi dışında yürüme çocuklarla ilgilenme, ev işi yapma ve diğer çeşitli normal gündelik aktiviteler de olumsuz yönde etkilenebilir.

Gut hastalığının neden olduğu başka durumlar da vardır. Bu hastalık sırasında kanda yüksek miktarda ürik asit böreklerin dışında akciğerlerde de oluşabilir. Bu durum nadir gözükse de tehlikelidir. Aynı zamanda gut hastalarında katarakt ve kuru göz sendromu gibi durumalar gelişebilir. Bu gibi sağlık problemlerinin oluşmaması için dikkatli olunması gerekir.

GUT HASTALIĞI NEDEN OLUR?

Bu soru oldukça yaygındır. Aslında yazımızda genel olarak açıklamaya çalıştık. Sağlıksız beslenme alışkanlıkları, aşırı alkol ve sigara tüketimi, ani ve şiddetli olan hastalıklar, çeşitli ilaç tedavileri, eklemde oluşan travmaları, cerrahi operasyonlar ve böbrek hastalıkları, kanda ürik asit miktarının artmasına neden olabilecek durumlar arasında yer alır.

Bu hastalıkta yaşın ilerlemesi de hastalığa yakalanma riskini arttırmaktadır. Gut bazı insanlarda ailesel geçişli gen kaynaklı olabilir. SLC2A9 ve ABCG2 genleri başta olmak üzere düzinelerce farklı gen, gut hastalığına dair yatkınlık oluşmasını sağlayabilir. Genetik faktörlerin yanında bazı hastalıklar da gut hastalığını tetiklemektedir. Bu hastalığı tetikleyen hastalıklara obezite, diyabet, kalp, yüksek tansiyon ve kolesterol örnek gösterilebilir.

Ürik asit üretiminde bur artış meydana gelmesi gut hastalığını tetikleyebilir. Bazı rahatsızlıklar bu duruma neden olur. Lenfoma, lösemi, hemolitik anemi ve psoriasis (sedef hastalığı) gibi rahatsızlıklar bu duruma örnek gösterilebilir. Aynı zamanda kanser teravisinde kullanılan kemoterapi ve radyoterapi gibi uygulamalar sonrası bir yan etki olarak ürik asit artışı meydana geldiği görülmüştür.

GUT HASTALIĞI TANISI

Sinoviyal sıvı (eklem boşluğundaki sıvı) analizlerinde monosodyum ürat kristallerinin tespit edilmesi gut hastalığı için genelde kullanılan bir tanı yöntemidir. Bu tetkikte hekimler ince bir iğne yardımıyla etkilenen eklem bölgesinden sıvı örneği alırlar. Sinoviyal sıvı akut gut alevlenmeleri sırasında sarı renkli ve bulanık bir görünüm kazanır. Kristal ve beyaz kan hücrelerini de barındıran bu sıvının mikroskopik incelemesi ile birlikte mikrobik etkenlere bağlı oluşan eklem iltihaplanmalarından ayrılması sağlanır.

Kan testi yapılarak kandaki ürik asit ve kreatinin seviyeleri ölçülür. Bazen kan testi sonuçları yanıltıcı olabilir. Çünkü bazı insanlar yüksek ürik asit seviyesine sahip olabilirler. Fakat bu seviyede olsalar da hiçbir zaman gut hastası olmazlar. Bazı hastalarda tam tersi gut semptomları gösterip ürik asit seviyeleri normal seyrinde olabilir.

Röntgen bu hastalık dışında bir eklem iltihabına sebep olabilecek diğer hastalıkların bulunmasına yardımcı olur. Ultrason kas ve iskelet sistemindeki eklemlerde meydana gelebilecek herhangi bir iltihaplanmayı bulmakta yardımcı olur. MR görüntülenmesinde ise ürat kristallerin varlığı tespit edilebilir. Bu hastalık eklemlerin zayıflamasına ve ilerleyen zamanlarda kalıcı eklem hasarlarına neden olabileceği için bunun bulunmasında yardımcı olur. Bu hastalıkta doğru tanını konulması oldukça önemlidir.

GUT HASTALIĞI TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?

Gut tedavi edilebilir ve kontrol altına alınabilir bir hastalıktır. Gut hastalıklarının belirtileri, genellikle tedavinin başlamasından sonra bir gün içinde belirgin bir şekilde iyileşme görülür. Gut probleminde akut ataklar sırasında ve ataklar arasındaki dönemlerde ayrı ayrı tedavi yöntemleri uygulanır. Gut hastalığına ne iyi gelir? Ağrıların yoğun yaşandığı akut dönemlerde antiinflamatuar ilaçlar kullanılırken hastalığın ilerleme düzeyine göre ilaç tedavisinde kullanılan ilaçlar doktorlar tarafından değiştirilebilir. Non-steroid anti inflamatuar ilaçlar, kolşisin veya kortikosteroidler hastanın durumuna göre gut hastalığı ilacı arasında yer alır. Kolşisin etken maddeli ilaçlar gut sorununa bağlı oluşan ağrının kontrolünde etkili kabul edilen iltihaplanma karşıtı ilaçlardır.

Bazı hastalarda gut alevlenmeleri dayanılamayacak düzeylere ulaşabilir. Şiddeti ve kronik bir seyir izleyebilen bu ataklar sırasında böbrek taşı, tofüs veya diğer komplikasyonların önlenmesi için vücutta ürik asit yapımını azaltan ilaçlar kullanılır. Bu ilaçların Ateş, deri döküntüsü, karaciğer, iltihabı ve böbrek problemleri gibi yan etkileri çıkabilir. Bu ilaçların doktor kontrolünde kullanılması gerekir.

Akut dönemindeki hastaların istirahat etmeleri önerilir.  Gut hastalığında beslenme nasıl olmalı? Gut hastalarında diyet tedavisi de oldukça önemli rol oynar. Diyetisyenler tarafından hazırlanan özel bir diyet yapabilirler. Özel bir diyete uymaları, bol bol su tüketmeleri ve hafif egzersiz programları ile yaşam kalitelerini yükseltebilirler.

Gut hastalarının öncelikle alkol alımının tamamen kesilmesi gerekir. Gut hastalarında diyet nasıl olmalı? Yağ oranı düşük süt ürünleri tercih edilebilir. Küçük balıkların tüketiminden kaçınmak, protein kaynağı olarak baklagillerin tercih edilmesi önerilir. Karbonhidrat tüketimi için tam buğday ürünlerin veya taze sebze ve meyvelerin tüketilmesi gereklidir.

Vücut ağırlığınıza dikkat etmeniz gerekmektedir. Fazla kilolar gut atakları sırasında risk unsurudur. Kilonuza dikkat ederken hızlı kilo vermemelisiniz. Oldukça düşük kalorili beslenme ile hızlı şekilde kilo verme gut atağı gelişme riskini artırabileceği için dikkatli olunmalıdır. Bütün bu durumlara dikkat ederek sağlığınızı koruyabilirsiniz.

Gut hastalığı ölümcül müdür? Sorusu oldukça merak edilmiştir. yeterince tedavi edilmezse eklem hasarına, eklemde hareket kısıtlılıklarına ve deformasyonlara yol açar. Aynı zamana da vücutta biriken asit yüzünden kalp krizine de neden olabilir.  Nadir durumlarda ölüm vakası görülür.  Bir eklem iltihabı olan gut hastalığının belirtilerini kendinizde ya da çevrenizde görmeniz halinde uzman hekimlerden destek almanız önerilir. Unutmayınız ki kendi sağlınızı ancak siz koruyabilirsiniz.

Sağlıkla kalın.

Kaynak: Cemre

Gut Hastalığı Nedir? Hakkında S.S.S.