Sosyoloji Nedir?

Sosyoloji nedir? Sorusu için yapılabilecek en genel tanım; insan toplumlarını bilimsel, eleştirisel ve sistematik olarak inceleyen bilim dalıdır. Toplum ve sosyal yaşamla ilgili olgu ve olayların incelenme sosyolojinin araştırma konusu olarak karşımıza çıkmaktadır. Toplumun yapısı, örgütlenmesi, değişimi ve işleyişi sosyolojinin ilgilendiği alanlardandır.

• Toplumun yapısını anlayarak keşfetmek
• Toplumsal yaşamı değiştiren ve dönüştüren etmenlerin tespit edilmesi
• Toplumdaki grupları bir arada tutan ya da onları birbirinden ayıran faktörlerin belirlenmesi
• İnsanlar arası ilişki ve etkileşimlerin yapısı ve işleyişi ile alakalı kural ve ilkeleri saptamak ve ortaya koymak
• Sosyal davranışları, toplumsal bağlam içinde açıklamak, sosyolojinin amaçları arasında yer almaktadır.

Sosyolojik açıdan toplum, sosyal bir gerçeklik olarak ele alınır ve değerlendirilir. Bu gerçeklik fiziksel bir gerçeklik gibi doğrudan algılanmaz. Sosyal gerçeklik; insanlar arası ilişki ve etkileşimleri, gruplar arası ilişkileri, kültürü ve tüm bunların insanlar üzerindeki etkilerine bağlı olarak gelişen sosyal davranışları anlatan bir kavram olarak tanımlanabilir. Bu kapsamda ilerlendiğinde sosyal gerçeklik, sosyal davranışları şekillendiren sosyal bir güç olarak ele alınabilir.

Sosyoloji Nedir?

Nasıl ki mevsimler; daha ince ya da kalın giyinmek gibi kişisel tercihlerimiz üzerinde etkiliyse, içinde yaşadığımız toplumun unsurları (ekonomik yapı, aile düzeni, yönetim şekli, kültür, ahlak ve dini inanış) sosyal davranışlarımız üzerinde etkilidir. Kişiler toplumsal koşullara bağlı olarak; meslek seçiminde, hangi partiyi destekleyeceği konusunda hatta eş seçiminde tercihlerde bulunmaktadır. İnsan davranışları üzerinde toplumsal koşulların etkisi ile sosyal davranış çözümlenmesi için toplum ve toplumsal yaşamla ilgili olgu ve süreçlerin bilinmesini zorunlu hale getirmiştir. Bu sınırlar içinde ele alındığında sosyoloji kısaca daha özel olarak sosyal davranışları açıklamayı amaçlayan bir bilim dalı olarak açıklanabilir. Sosyal davranış; çevredeki insanların davranışları ve örgütlü insan eylemleri olarak tanımlanabilir. Bir fabrikada çalışan işçilerin ya da bir okulda ders anlatan öğretmenlerin davranışları sosyal davranış olarak nitelendirilecektir.

Sosyal davranışı analiz etmek için sosyoloji; sosyal davranış bağlamını, en genel düzeyde toplumu ve toplumla ilgili ve ilişkili gerçeklerle birlikte süreçleri dikkate almalıdır. Sosyolojinin özgüllüğü ve önemi tam olarak budur. Toplumsal bir bakış açısı içermeyen bir sosyolojik anlayış, toplumsal analizden oldukça yoksundur. Bu nedenle toplum ve sosyal hayat hakkında detaylı araştırmalar ivedilikle yapılmalıdır.

Hepimizin bildiği gibi, insanlar toplum içinde yaşayan sosyal varlıklardır. Toplum içinde yaşamak insanın kaçamadığı, doğuştan gelen bir özelliğidir. İnsanlar sosyal hayvanlardır, yani başkalarıyla ilişkiler kurarak bir arada var olmak birçok filozof ve sosyolog tarafından paylaşılan temel bir fikirdir.

Toplumun bir nedeni ve sonucu olarak insan sosyal varlık olarak yaşam sürdürmektedir. İnsanların yapısı ve temel özellikleri onları bir arada yaşamasını zorunlu kılmış böylece de toplum hayatı ortaya çıkmıştır. Buna bağlı olarak da toplumsal hayat, insanları tarihsel süreç içerisinde değiştirmiş

İçindekiler

• Sosyoloji Ne ile İlgilenir?
• Sosyoloji Dalları
• Sosyolojinin Kurucusu ve Gelişiminde Etkili Olanlar
• Sosyolojinin Özellikleri
• Sosyolojinin Araştırma Yöntemleri
• Sosyoloji Eserleri
• Sosyolog Ne Demek?
• Sosyolog Ne İş Yapar?
• Sosyologların Taşıması Gereken Özellikler

insanları toplumsal yaşamdan etkilenen varlıklar olmasına neden olmuştur. Burada sosyolojinin üzerinde durduğu önemli olan insan mı? Toplum mu ayrımı değil, insan ve toplum arasındaki düzenli etkileşimdir. İnsan ve toplum birbirinden yarılamaz iki önemli gerçekliktir. Bundan dolayı sosyoloji nedir? Sorusunu cevaplarken toplum ve insan bir bütün olarak ele alınmaktadır.

Sosyoloji Ne ile İlgilenir?

Sosyoloji ne ile ilgilenir? Sorusunun cevabı yukarıda da ele alındığı gibi toplumsal yaşamla ilgili olan olgulardır. (evlenmek, boşanmak, kentleşme, spor, suç vb.). Sosyoloji nedir? Sorusunun cevabını bir bütün olarak ele aldığımızda; sosyolojinin konusu, sosyolojinin ne ile ilgilendiği, sosyolojik bakış açısı vb. Sorulara cevap bulmak mümkündür. Sosyolojinin ilgilendiği olguları sistematiksel olarak ele almak gerekirse;

SOSYOLOJİK TAHLİL  

• Kültür ve Toplum
• Sosyolojik Görüş Açısı (perspektif)
• Sosyal Bilimlerde ilim ve metot

SOSYAL HAYATIN ANA BİRİMLERİ

• Sosyal Davranış ve Sosyal Benzerlikler
• Bireysel Kişilik Grupları
• Cemaatler (Şehir ve köy cemaatleri)
• Birlikler ve Teşkilatlar
• Nüfus
• Toplum

TEMEL KURUMLAR

• Aile ve Akrabalık
• Ekonomi
• Siyasi ve Hukuki Kurumlar
• Dini Kurumlar
• İlim ve Eğitim Kurumlar
• Eğlence ve Refah
• Estetik ve Sanat

TEMEL SOSYAL SÜREÇLER

• Farklılaşma ve Tabakalaşma
• İşbirliği
• Benzeşmek (Asimilasyon)
• Sosyal Çatışma (Silahlı halk hareketleri ve savaşlar)
• Haberleşme
• Sosyalleşme ve Doktirinleştirme
• Sosyal Değerlendirme (Değerlerin incelenmesi)
• Toplum Denetimi (sosyal kontrol)
• Toplumdan Sapmalar (suç, intihar v.b.)
• Toplum Bütünleşmesi
• Sosyal Değişme

Sosyoloji DallarıSosyoloji Nedir?

Sosyoloji dalları; sosyolojinin gelişimiyle birlikte toplum ve topluluklara yönelik yapılan ilmi çalışmalar sonucunda gelişmiştir. Hepsinin kendi içerisinde geniş çalışma alanı olduğu ve bu alanda kapsamlı çalışmalar yürüten sosyologların olduğu, Sosyoloji nedir? Sorusuna dahil edilmesi gereken sosyolojik disiplinleri sıralamak gerekirse;

• Ahlâk Sosyolojisi
• Kültür Sosyolojisi
• Bilgi Sosyolojisi
• Bilim Sosyolojisi
• Eğitim Sosyolojisi
• Din Sosyolojisi
• Askeri Sosyoloji
• Beden Sosyolojisi
• Sağlık Sosyolojisi
• Medikal Sosyoloji
• Çalışma (Endüstriyel) Sosyolojisi
• Sanayi Sosyolojisi
• Vergi Sosyolojisi
• İnsan Ekolojisi ve Demografi Sosyolojisi
• Folk Sosyolojisi
• Gender Sosyolojisi
• Hukuk Sosyolojisi
• İktisat Sosyolojisi
• Kent (Şehir) Sosyolojisi
• Köy (Kırsal) Sosyolojisi
• Kurumlar Sosyolojisi
• Küçük Gruplar Sosyolojisi
• Natüralist Sosyoloji
• Sanat Sosyolojisi
• Siyaset Sosyolojisi
• Tarih Sosyolojisi
• Sosyal Psikoloji
• Sosyolojik Teori

Sosyolojinin Kurucusu ve Gelişiminde Etkili Olanlar

Toplum biliminin yani sosyolojinin kurucusu; Auguste Comte aynı zamanda sosyolojinin babası olarak da nitelendirilmektedir. Auguste Comte, ‘toplumsal evrim’ isminde bir kuram geliştirirerek sosyolojik çalışmaların ve sosyoloji biliminin temelini atmıştır. Buna bağlı olarak da sosyoloji nedir? Genel sorusu adı altında sosyolojinin ilgilendiği pek çok konu, kuram, süreç incelemeye alınmıştır.

Auguste Comte’un çalışmalarına ve kuramlarına bağlı olarak sosyoloji nedir kısa ve öz olarak ele alındığında; dünyanın herhangi bir yerinde karşılaşılan farklı kültürlere ve farklı düşüncelere sahip olan insanların, küresel sosyal işleyişine kadar olan bütün toplumsa davranışların incelenmesi olarak açıklanabilir.

Sosyoloji akımının gelişmesinde etkili olan pek çok isim vardır bu isimler sosyolojiyi farklı düşünce yapılarına bağlı olarak desteklemiş ve ilerlemesinde rol oynamışlardır.

• Sosyolojinin kurucusu Auguste Comte; Pozitivist düşünceyi benimsemiştir.
• Emile Durkheim, Pozitivist düşünceyi benimsemiştir.
• Karl Marx: Diyalektik ve Metaryalist düşünceyi benimsemiştir.
• Wilhem Dilthey: Hermeneutik geleceği konu edinen anlamacı düşünceyi benimsemiştir.
• George Simmel: Karmaşık süreçci anlayışı benimsemiştir.
• Maç Weber: Anlamcı ve etkinlikçi düşünceyi benimsemiştir.

Bu saydığımız isimler dışında; Peter Berker, Daniel Bell, Alvin Toffler, Robert Merton, Talcont Parsons, Erving Goffman, Gerhant Lenski gibi isimlerde sosyolojinin gelişiminde rol oynayan isimler arasındadır.

Sosyolojinin Özellikleri

Sosyolojinin özellikleri, sosyoloji biliminin ilgilendiği konular ile paralellik göstermektedir. Toplumsal eşitsizlik, sınıfsal gruplar, demografik yapı değişimleri, politik yasalar, ırk ve cinsiyet gibi toplum bilimini inceleyen bilim dalı sosyoloji nedir? Sorusunun cevabıdır. Bu gibi sosyolojinin merkeze aldığı konulara bağlı olarak da sosyolojinin başlıca özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

• Bireysel sorunları değil toplumsal sorunları inceler
• Evrensel tanımlamalar ile sınır çizme ve kurallar belirlemez
• Olması gerekeni değil olanı inceleme konusu yapar
• Olaylar arasındaki neden sonuç ilişkisine bağlı olarak genellemelere ulaşmayı hedefler
• Diğer bilim dallarından kopuk değil, onlarla etkileşim içindedir
• Sosyolojik bilgi, düzenli ve sistemli bilgiden elde edilir
• Pozitif bir bilim dalı olarak ilerler
• Toplumları genel ve katı kurallar sınırları içinde ayırmadan inceler

Sosyolojinin Araştırma YöntemleriSosyoloji Nedir?

Sosyolojinin araştırma yöntemleri denildiğinde pek çok yöntemden bahsetmek mümkündür. Sosyoloji, araştırma konusuna göre pek çok araştırma yönteminden faydalanır. Nesnelliğin ön planda olduğu araştırmalarda yani sayısal ve deneysel araştırma konularında nicel araştırma yöntemleri kullanılırken, sayısal verilerin önemli olmadığı konularda nitel araştırma yöntemlerini kullanır. Nitel araştırmalarda öznellik ön plandadır ve nesnellik değerlendirmeye alınmaz.

Tüm bu yöntemler, sorunun toplumu nasıl etkilediğini anlamaya ve çözüme ulaştırılması noktasında araştırmacılara yardımcı olur. Her araştırma yöntemi toplum daha iyi ve kolay anlaşılması adına kullanılır. Böylelikle toplum ilişkileri sosyolojik bakış ile anlamlandırılır ve sorunlar çözüme ulaştırılır.

Sosyoloji Eserleri

Sosyoloji alanının gelişmesi ve ilerlemesi noktasında çalışmalar yapan pek çok isim sosyoloji eserleri vermiştir. Böylece sosyoloji nedir? Sorusunun cevabı daha iyi anlatılırken kitlelere ulaştırılması da kolay hale gelmiştir. Bu eserler aynı zamanda kişilerin sosyolojik bakışlarını ve sosyal davranışlarını da etkilemiştir. Sosyoloji üzerine yazılmış eserlerden bazıları şunlardır:

• Kardeşini Doğurmak
• Tüketim Toplumu
• Bu Ülke
• Çağdaş Sosyoloji Kuramları
• Ülkenin Macdonaldlandırılması
• Hapishanenin Doğuşu
• Gösteri Toplumu
• İntihar
• Olgusal Siyasal Sistem
• Opere

Sosyolog Ne Demek?

Sosyoloji bölümünden mezun olan kişilerin tanımlamasında kullanılan sosyolog ne demek? Sorusunun kapsamlı cevabı; bireylerin, toplumların, örgütlerin, sosyal kurumların içinde bulunduğu ve geliştirdiği süreçleri inceleyen kişidir. Sosyologlar toplumları ve sosyal davranışları konu edinir. Anket, röportaj, gözlem gibi araştırma araçlarını kullanarak ihtiyacı olan verileri toplar ve araştırma bulgularını detaylandıran raporları ve makaleleri hazırlar.

Sosyologların görev alanları; özel araştırma kuruluşları, bakanlıklar, kamu araştırma kuruluşları, üniversiteler gibi yerlerde görev alabilmektedir. Ayrıca bireysel araştırmalar yaparak makale ve kitap da yayınlayabilmektedirler.

Sosyolog Ne İş Yapar?

Sosyolog ne iş yapar? Sorusunun geniş bir cevabı vardır. Çünkü sosyologların uzmanlık alanları; sağlık, suç, eğitim, etnik köken, kültür, cinsiyet ve yoksulluk gibi alanları kapsayacak şekilde oldukça gelişmiştir. Her sosyoloğun ilgi alanı farklı olsa da araştırma yöntemi ve sorumlukları benzerdir. Sosyologlar için görev başlıkları şu şekilde sıralandırılabilir:

• Anket ve kaynak taramasına dayalı verilerin toplanması
• Problemleri tanımlamak
• Sosyal konularda araştırma projeleri geliştirmek
• Sosyal ve ekonomik araştırma yöntemleri geliştirmek
• Verileri analiz etmek ve veriler ışığında sonuç çıkarmak
• Araştırma verilerinden elde edilen sonuçları içeren rapor hazırlamak
• Diğer sosyologlar ve sosyal bilimciler ile iletişime geçmek ve işbirliği yapmak

Sosyologların Taşıması Gereken ÖzelliklerSosyoloji Nedir?

Üniversite de sosyoloji okumak isteyen kişiler için merak edilen konulardan biri sosyologların taşıması gereken özellikler nelerdir? Sorusunun cevabıdır. Her meslek grubunda olduğu gibi sosyologlar içinde sahip olunması gereken özelliklerden bahsetmek mümkündür. Sosyoloji nedir? Sorusunun cevabı içerisinde yer alan verilere bağlı olarak sosyologların ilgileneceği konular bellidir. Bundan dolayı sosyolog olarak çalışmak isteyen kişiler şu özellikleri barındırmalıdır:

• Analitik düşünme becerisine sahip olmak
• Eleştirel yaklaşımdan faydalanabilmek
• İletişim kurma yönünün güçlü olması
• Disiplinler arası bakış açısına sahip olarak ilgili konular ve sorunlar arasında ilişki kurabilmek
• Problemleri tanımlama ve çözümle becerisi gösterebilmek
• Etkili bir hitabet ve yazı diline sahip olmak
• İstatiksel veri analizi yapabilmek
• Rapor ve sunum hazırlama için ihtiyaç duyulan donanıma sahip olma
• Bilgisayar ve bilgisayar programlarını etkin bir şekilde kullanabilme

Kaynak: Cemre

Sosyoloji Nedir? Hakkında S.S.S.